อตฺถวสปกรณวณฺณนา

[334] ปฐมปาราชิกวณฺณนายเมว วุตฺตนฺติ ‘‘สงฺฆสุฏฺฐุตายา’’ติอาทีนํ อตฺถวณฺณนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ทสกฺขตฺตุํ โยชนาย ปทสตํ วุตฺตนฺติ เอกมูลกนเย ทสกฺขตฺตุํ โยชนาย กตาย สงฺขลิกนเย วุตฺตปเทหิ สทฺธิํ ปทสตํ วุตฺตนฺติ เอวมตฺโถ คเหตพฺโพฯ อญฺญถา เอกมูลเก เอว นเย น สกฺกา ปทสตํ ลทฺธุํฯ เอกมูลกนเยหิ ปุริมปจฺฉิมปทานิ เอกโต กตฺวา เอเกกสฺมิํ วาเร นว นว ปทานิ วุตฺตานีติ ทสกฺขตฺตุํ โยชนาย นวุติ ปทานิเยว ลพฺภนฺติฯ ตสฺมา ตานิ นวุติ ปทานิ สงฺขลิกนเย พทฺธจกฺกวเสน โยชิเต ทส ปทานิ ลพฺภนฺตีติ เตหิ สทฺธิํ ปทสตนฺติ สกฺกา วตฺตุํฯ อิโต อญฺญถา ปน อุโภสุปิ นเยสุ วิสุํ วิสุํ อตฺถสตํ ธมฺมสตญฺจ ยถา ลพฺภติ, ตถา ปฐมปาราชิกสํวณฺณนายเมว อมฺเหหิ ทสฺสิตํ, ตํ ตตฺถ วุตฺตนเยเนว คเหตพฺพํฯ ปุริมปจฺฉิมปทานิ เอกตฺเตน คเหตฺวา ‘‘ปทสต’’นฺติ วุตฺตตฺตา ‘‘ตตฺถ ปจฺฉิมสฺส ปจฺฉิมสฺส ปทสฺส วเสน อตฺถสตํ, ปุริมสฺส ปุริมสฺส วเสน ธมฺมสต’’นฺติ วุตฺตํฯ ตสฺมิํ ปทสเต ‘‘สงฺฆสุฏฺฐู’’ติอาทินา วุตฺตปุริมปทานํ วเสน ธมฺมสตํ, ‘‘สงฺฆผาสู’’ติอาทินา วุตฺตปจฺฉิมปทานํ วเสน อตฺถสตนฺติ อธิปฺปาโยฯ

มหาวคฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

ปฐมคาถาสงฺคณิกํ

สตฺตนคเรสุ ปญฺญตฺตสิกฺขาปทวณฺณนา

[335] อฑฺฒุฑฺฒสตานีติ ตีณิ สตานิ ปญฺญาสญฺจ สิกฺขาปทานิฯ วิคฺคหนฺติ มนุสฺสวิคฺคหํฯ อติเรกนฺติ ทสาหปรมํ อติเรกจีวรํฯ กาฬกนฺติ ‘‘สุทฺธกาฬกาน’’นฺติ วุตฺตกาฬกํฯ ภูตนฺติ ภูตาโรจนํฯ ปรมฺปรภตฺตนฺติ ปรมฺปรโภชนํฯ ภิกฺขุนีสุ จ อกฺโกโสติ ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี ภิกฺขุํ อกฺโกเสยฺย วา ปริภาเสยฺย วา’’ติ (ปาจิ. 1029) วุตฺตสิกฺขาปทํฯ อนฺตรวาสกนฺติ อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา จีวรปฏิคฺคณฺหนํฯ รูปิยนฺติ รูปิยสํโวหารํฯ สุตฺตนฺติ ‘‘สามํ สุตฺตํ วิญฺญาเปตฺวา ตนฺตวาเยหี’’ติ (ปารา. 637) วุตฺตสิกฺขาปทํฯ อุชฺฌาปนเกติ อุชฺฌาปนเก ขิยฺยนเก ปาจิตฺติยํฯ ปาจิตปิณฺฑนฺติ ภิกฺขุนีปริปาจิตํฯ จีวรํ ทตฺวาติ ‘‘สมคฺเคน สงฺเฆน จีวรํ ทตฺวา’’ติ (ปาจิ. 485) วุตฺตสิกฺขาปทํฯ โวสาสนฺตีติ ‘‘ภิกฺขู ปเนว กุเลสุ นิมนฺติตา ภุญฺชนฺติ, ตตฺร เจสา ภิกฺขุนี’’ติ (ปาจิ. 558) วุตฺตปาฏิเทสนียํฯ คิรคฺคนฺติ ‘‘ยา ปน ภิกฺขุนี นจฺจํ วา คีตํ วา’’ติ (ปาจิ. 834) วุตฺตสิกฺขาปทํฯ จริยาติ ‘‘อนฺโตวสฺสํ จาริกํ จเรยฺยา’’ติ (ปาจิ. 970) จ, ‘‘วสฺสํวุตฺถา จาริกํ น ปกฺกเมยฺยา’’ติ (ปาจิ. 974) จ วุตฺตสิกฺขาปททฺวยํฯ ฉนฺททาเนนาติ ปาริวาสิเกน ฉนฺททาเนนฯ

ปาราชิกานิ จตฺตารีติ ภิกฺขุนีนํ จตฺตาริ ปาราชิกานิฯ กุฏีติ กุฏิการสิกฺขาปทํฯ โกสิยนฺติ โกสิยมิสฺสกสิกฺขาปทํฯ เสยฺยาติ อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยสิกฺขาปทํฯ ขณเนติ ปถวีขณนํฯ คจฺฉ เทวเตติ ภูตคามสิกฺขาปทํฯ สิญฺจนฺติ สปฺปาณกอุทกสิญฺจนํฯ มหาวิหาโรติ มหลฺลกวิหาโรฯ อญฺญนฺติ อญฺญวาทกํฯ ทฺวารนฺติ ยาว ทฺวารโกสาฯ สหธมฺโมติ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโนฯ ปโยปานนฺติ สุรุสุรุการกํฯ เอฬกโลมานีติ เอฬกโลมโธวาปนํฯ ปตฺโตติ อูนปญฺจพนฺธนปตฺโตฯ โอวาโทติ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตฺวา โอวาโทฯ เภสชฺชนฺติ ตทุตฺตริเภสชฺชวิญฺญาปนํฯ สูจีติ อฏฺฐิมยาทิสูจิฆรํฯ